Handreiking innovatiegericht inkopen in Nederlands beschikbaar

Sinds begin april is de “Guidance for Public Authorities on Public Procurement of Innovation" die door de Europese Commissie geschreven is, ook in het Nederlands beschikbaar. De "Handreiking Innovatiegericht Inkopen, richtsnoeren voor overheidsinstellingen" is beschikbaar op de website van het programma Inkoop Innovatie Urgent.

Omdat de handleiding letterlijk vertaald is blijft het geheel een wat instrumenteel overzicht van inkoopvormen die passen bij innovatiegericht inkopen. De zachte kant die nodig is om innovatiegericht inkopen mogelijk te maken blijft hierdoor onderbelicht, maar daar heb ik in dit blog ook al over geschreven.

Schuilen achter de aanbestedingsregels

Afgelopen week stonden er in de Cobouw een tweetal artikelen over de innovatie in de bouw (artikel 1, artikel 2). Blij met de aandacht voor innovatie, maar al lezende kom je dan toch een aantal keren behoorlijk teleurstellende uitspraken tegen.

Zo wordt er al jaren gewerkt in de sector aan vernieuwende vormen van aanbesteden, iets waarbij we als Nederland echt voorop lopen.  Eerst door de geïntegreerde contractvormen, en de laatste jaren is daar ook de ontwikkelingen van innovatiegericht inkopen bijgekomen.

Toch zie ik in de lijst met belemmeringen onderaan het artikel opnieuw het aanbestedingsproces terug komen. Ook Martin van Pernis noemt de aanbestedingsregels als een belemmering.  Terwijl als je de mensen spreekt die er verstand van hebben, de inkopers en de juristen, het aanbestedingsproces en de aanbestedingsrichtlijnen de belemmering helemaal niet hoeven te zijn.

Waar zit het hem dan wel? In de zachte competenties: Lef, daadkracht en de professional ruimte geven om een goede afweging te kunnen maken. Bij de start van innovatiegericht inkopen dachten ook wij dat we in de aanbestedingsregels moesten zoeken, inmiddels ben ik, en collega's die aan dit onderwerp werken, tot de conclusie gekomen dat  dat het probleem daar niet zit. Qua aanbestedingsregels kan er heel veel, zeker met de nieuwe richtlijn straks.  Maar durven we daarvan gebruik te maken?

Langzamerhand zou je bijna denken dat het benoemen van aanbestedingsregels als belemmering een papagaaireactie is, want dat roept iedereen. Of is het een mooi excuus om de echte belemmering te maskeren?  Want zijn het niet de bestuurders die ruimte moeten scheppen in de cultuur zodat de professional de aanbestedingsrichtlijnen echt kan gebruiken om innovatie te realiseren?  Want waar dit wel gebeurd ontstaan er mooie dingen, daar zijn voorbeelden te over van.

Innovatiegericht Inkopen in een netwerksamenleving

Innovatiegericht Inkopen is hot, dat is mij afgelopen week wel weer duidelijk geworden. Ook wordt steeds meer duidelijk dat als we inkoop willen gebruiken om innovatie te stimuleren, de inkoper zich steeds meer gaat bewegen in een netwerk. En dat is nog wel even wat anders als inkoop zien als een administratief proces.

Afgelopen week heb ik weer voluit mogen oefenen met deze nieuwe rol. De week begon met een presentatie over het icoon Afsluitdijk bij de collega's van het kerndepartement van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.  We hebben uiteraard het project toegelicht, maar ook gediscussieerd over het gevolgde proces en de gevolgen die zo'n bijzonder project heeft voor rollen, verantwoordelijkheden en doorlooptijden. Erg motiverend en leuk om te doen.

Op dinsdag heb ik deelgenomen aan het inkoopsymposium 'Inspiratie door Ínnovatie' aan de Haagsche Hogeschool, er waren maar liefst 350 deelnemers aan het symposium!!  Een aula vol met belangstellenden over dit onderwerp.  CvB voorzitter Leonard Geluk vatte de kern van het symposium goed samen.  De Haagsche Hoogschool leidt studenten op om in een netwerksamenleving te acteren.  Ook de inkoper schuift steeds meer die kant op, zeker als hij ook innovatie moet aanjagen.  Aan de ene kant de business, met soms ook meerdere klanten als je bijvoorbeeld inkoopcentrum bent.  Aan de andere kant de gevestigde leveranciers, maar ook een heel netwerk van toeleverende bedrijven en/of nieuwe innovatieve partijen. Hoe beweeg je jezelf daarin voort als inkoper?

Op de website van facto.nl is een compleet verslag te vinden van het symposium.  Mij viel op dat overal binnen inkoopland deze ontwikkeling speelt, dat er veel gemeenten bezig zijn met de vernieuwing of herinrichting van hun inkoopfunctie, en dat zachte competenties juist in dit soort veranderingen essentieel zijn. Het was een inspirerende middag, met een aantal leuke nieuwe contacten en vervolgafspraken ben ik weer naar huis gegaan.

Afgelopen donderdag mocht ik, samen met collega Anke Zindler, de aftrap doen bij het Innovatienetwerk Rijksoverheid.  Ook zij denken na over innovatiegericht inkopen en innovatie-agenda's. Het was erg leuk om onze ervaringen te delen. En als ik het blog van Kees Tazelaar lees is onze bijdrage ook goed ontvangen.

Bij deze bijeenkomst werd er ook aan de voorkant van het proces al nagedacht over de zachte kan van verander- en inkoopprocessen in organisaties.  In ons eigen proces is dat gedurende de rit steeds meer naar voren gekomen, bedacht ik mij achteraf.  Het innovatienetwerk gaat er de komende tijd al aan de voorkant mee aan de slag.  Mogelijk kunnen ook wij daar weer van leren voor ons eigen innovatietraject.

Commissie van Aanbestedingsexperts levert stroom adviezen af

Na een relatief rustig voorjaar is het de laatste weken opeens erg druk bij de Commissie van Aanbestedingsexperts. Op dit moment staan er 10 nieuwe uitgebrachte adviezen op de website. En hoewel de meeste adviezen niet op mijn vakgebied zitten, is het wel interessant om te zien waar de spannende punten zitten in aanbestedingsland. 

Dat de commissie nodig is, blijkt ook uit de behandelde klachten.  Er zijn toch best een aantal adviezen waarin de klacht gegrond wordt verklaard, of waarbij de klacht niet gegrond is, maar er toch nog een hoop valt aan te merken op de betreffende aanbesteding.  Het is wel te hopen dat deze adviezen vooral als leerpunten worden gezien, in plaats van als een aanval. Dat laatste is vooral een cultuuraspect, en dat is nou iets waar de sector vooral zelf aan zal moeten werken.

Werken aan cultuurverandering

Dit weekend heb ik gebruikt om de impressie van het voorjaarcongres van Yaucht nog even goed door te nemen. Het congres over 'stuur op cultuur' vond eind maart al plaats, helaas kon ik niet de hele dag aanwezig zijn, maar wat ik er van gezien heb smaakte naar meer.

Belangrijke vraag op het congres, wat is de rol van cultuur voor een bedrijf en voor een sector?  Zowel op het congres zelf als in de terugkoppeling ben ik een aantal interessante uitspraken tegen gekomen:

1) "De radzensnelle ontwikkelingen en veranderingen in de maatschappij dwingen organisaties om anders te gaan werken.  Verandering is de nieuwe constante, daar moet je als organisatie op in spelen.  Een heldere visie is nodig om dan niet achter alles aan te rennen. Slecht 16% van de door TNO onderzochte managers vindt dat ze bij een visioinaire organisatie werken", alsdus Mireille Koomen van TNS NIPO

2) "Waarom veranderen we het bedrijf niet van Binnenuit? " Ron Steenkuijl van Asito startte met het Nationale Integratiediner waar in 2013 meer dan 10.000 mensen aanwezig waren.

3) "Van de 40 topmensen bij NIBC zijn er tijdens de crises maar liefst 35 vervangen. Ik denk dat dit nodig was om de mentaliteit te kunnen veranderen. Dat lukt niet altijd met dezelfde personen. Alsuds Gerard van Buttingha Wichers van NIBC.

Volgens mij 3 prachtige voorbeelden van werken aan cultuurveranderingen in bedrijven en sectoren.  Hoe gaan we hier in de bouw mee om? Zijn er soortgelijke voorbeelden in onze sector die hier bij aansluiten, of hebben we het aspect van werken aan cultuur nog niet ontdekt?