innovatiegericht inkopen - op weg naar implementatie

Eind november heb ik, op verzoek van het Ministerie van Economische Zaken een presentatie gegeven bij de netwerkbijeenkomst van inkoop innovatie urgent over innovatiegericht inkopen bij Rijkswaterstaat en de eerste gedachten over de implementatie geschetst.  Het was een interessante bijeenkomst, met aanwezigheid vanuit diverse inkopende departementen, diverse provincies, een aantal grote gemeenten en enkele waterschappen. Een breed palet aan inkopende overheidsorganisaties dus, en wat ik zelf heel fijn vond was dat ook alle koplopers als het gaat om innovatiegericht inkopen erbij aanwezig waren.

Een kort verslag is opgetekend op de website van inkoop innovatie urgent, maar de sheets van mijn presentatie zeggen op zich voldoende.  Voor mij vormde deze bijeenkomst een kantelpunt van het maken van beleid, naar het implementeren van het beleid.  Bij Rijkswaterstaat zal 2014 in het teken staan van het verder laten landen van innovatiegericht inkopen in de diverse organisatieonderdelen.  Maar ook bij andere organisaties binnen de overheid liggen er grote kansen, het lijkt mij leuk om ook daarbij betrokken te zijn. De bijeenkomst vormde hiervoor een prima startpunt.

Presentatie rws @ netwerkbijeenkomst Inkoop Innovatie Urgent from Arend Nagel

Innovatiepolitiek - proefschrift oud collega Evert Jan Velzing

Tussen alle bedrijven door ben ik eind November aanwezig bij de promotie van Evert Jan Velzing aan de Universiteit van Amsterdam.  Ik heb met Evert Jan samen gewerkt bij het Innovatieplatform, dat was een leuke tijd met interessante discussies.   Het was goed om hem weer te ontmoeten, net als vele andere oud collega's.

Het proefschrift 'Innovatiepolitiek, een reconstructie van het Innovatiebeleid van het Ministerie van Economische Zaken van 1976 tot en met 2010' geeft een mooi beeld van de keuzes die de verschillende kabinetten hebben gemaakt als het om innovatiebeleid gaat. Er zit een beweging in tussen generiek, en specifiek beleid, waarbij veelal een grote rol is weggelegd voor het stimuleren van R&D.

Het boek biedt een goed inzicht in het ontstaan van het innovatiebeleid, de keuzes die zijn gemaakt en de onderliggende factoren daarvoor.  Het huidige topsectorenbeleid is helaas nog niet opgenomen, wellicht is dat iets voor een volgende druk.

Het proefschrift werd ook geciteerd in het technisch weekblad en deze passage wil ik u niet onthouden: " Het is alsof elk nieuw kabinet het kennisbeleid opnieuw wil uitvinden. Het promotieonderzoek van Evert-Jan Velzing aan de Universiteit van Amsterdam, naar de innovatiepolitiek tussen 1976 en 2010, onderstreept dit. Velzing komt net als de WRR tot de conclusie dat het beleid gefascineerd is door r&d en dat het bovendien hinkt op twee gedachten: de keus voor het generiek of specifiek stimuleren van r&d. Op dit moment heeft de generieke aanpak de overhand, ook al is bekend dat deze minder effectief is. Het past bij de tijdgeest en de dominante (neo)liberale stroming binnen het ministerie van Economische Zaken. Generiek beleid heeft het politieke voordeel dat het kabinet niet hoeft te kiezen en dat betekent dat het geen verkeerde keuzes maakt.

Het wachten is op een kabinet met een heldere visie op de kenniseconomie en daarvoor durft te kiezen. Duitsland bewijst dat dat kan. Ooit slaagde ons land erin een succesvolle langetermijnstrategie te ontwikkelen: het Deltaplan. Het kan dus."

Hulde aan Heinen en Hopman! Waar veel bedrijven nog wat kunnen leren!!

Vorige week donderdag werd ik gecontroleerd met een ingecalculeerd risico, bij de jaarlijkse controle bleek dat mijn CV-ketel aan het einde van zijn levensduur was. Ik heb mij verbaasd over wat er de rest van de dag gebeurde en hoe goed het bedrijf Heinen en Hopman zijn processen op orde heeft.  Na dit gezien te hebben verbaast het mij niet dat ze wereldmarktleider zijn.  Veel bouw- en installatiebedrijven kunnen echt nog wat leren van deze organisatie!

Even de timeline.
12.30 Mijn vrouw belt dat de CV-ketel is afgekeurd. Of ik naar huis wil komen, want in de loop van de middag komt de verkoopadviseur langs.
14.30 Gesprek met de verkoopadviseur. Men kan alles leveren wat er maar zo ongeveer is aan installaties.  Online heeft de adviseur inzicht in welke ketels er op voorraad liggen, waar en wanneer ze geplaatst kunnen worden.  Nog geen uur later heb ik een getekende overeenkomst liggen met een gegarandeerde all-in prijs.  Geen gezeik over eventueel meerwerk, daar kunnen veel bedrijven echt wat van leren. Als toetje een afspraak dat om 16.30 de montageploeg er is.
16.30. Installatieploeg op de stoep.  Uiteraard blijkt de ketel niet niet te passen op het frame van de vorige ketel, maar een ritje langs het magazijn en de bouwmarkt lost dat op. Om 18:00 is er weer warm water en een half uur later is de rust in huis terug gekeerd. Bij de terugmelding wordt nog even aangegeven dat er maar meteen wat 'doe het zelf leidingwerk' van een van de vorige bewoners is vervangen zodat de hele CV ruimte er weer strak bij ligt.
20:00 Er komt een bedrijf voorrijden die al het bouw- en verpakkingsmateriaal komt afvoeren. Uiteraard helemaal gescheiden. Mijn tuin wordt brandschoon achter gelaten voor het weekend.

Dit bedrijf heeft er in ieder geval 1 klant voor het leven bij. Wat een strak ingerichte organisatie en wat een service en klantgerichtheid!!!  Als de hele bouwsector zo georganiseerd zou zijn hadden we er in Nederland een aantal multinationals bij gehad.  Ben er trots op om van Heinen en Hopman klant te mogen zijn. Het is weer lekker warm in huis, ben benieuwd hoeveel mijn gas- en energieverbruik gaat dalen door deze nieuwe CV-ketel.

En nee: Men is niet heel duur. Sterker nog, ik vond de prijs zelf erg strak.  De ketel was exact conform de adviesprijs op de website van NEFIT. Ook de bijkomende kosten zijn heel reeel, ik vind het bijzonder knap dat je daarmee alle medewerkers die op een middag langs zijn geweest kan betalen.

10 jaar later - goed om te zien dat er toch veel gebeurd is in innovatie- en inkoopland.

Bij het opruimen van mijn studeerkamer aan het eind van het jaar kwam ik nog een tweetal rapporten tegen van het Innovatieplatform, die allebei nauw raken aan de thema's waar ik nu mee bezig ben. Allereest het document 'innovatie in maatschappelijke sectoren' uit april 2007, en daarnaast het advies 'grenzen zoeken, grenzen verleggen' uit 2005.  Beide rapporteren zijn van voor mijn periode bij het Innovatieplatform. Toch werd ik al lezend wel blij.  Veel adviezen zijn inmiddels geimplementeerd.  Het kan natuurlijk altijd beter en sneller, maar het laat mij in ieder geval zien dat er in ieder geval  beweging in het denken en werken zit.

Allereerst het advies 'innovatie in maatschappelijke sectoren'. In het hoofdstuk over innovatie bij vraagsturing en aanbestding zijn een tweetal adviezen opgenomen.  Allereerst het werken met experimenten met innovatieve aanbesteding, er wordt gepleit voor een SBIR-regeling. Die is er gekomen en inmiddels zijn we de volgende stap alweer aan het zetten met precommercial procurement (PCP).  Het tweede pleidooi in het advies is om meer met Business cases te werken, onder andere Willem Verbaan pleit hiervoor.  Ook dit is inmiddels gemeengoed. Bij de selectie van topsector Water projecten is er met business cases gewerkt en ook elderds binnen de overheid zie je dat businescases, ook als ze door andere partijen bij de overheid zijn ingediend, kansen krijgen.

Dan het advies 'grenzen zoeken, grenzen verleggen'. Hier wordt in hoofdstuk zeven een aantal stevige aanbevelingen gedaan over het inkoopbeleid van de overheid.
1 - Hanteer launching customership als expliciete doelstelling.  Is gerealiseerd in de bedrijfslevenbrief van het Kabinet Rutte 1. Ook de genoemde 2,5% doelstelling is hierin opgenomen.
2- Gebruik Juridische ruimte om innovatieveorderend in te kopen.  Van de vijf subdoelstellingen zijn er vier gerealiseerd.  De laatste betreft het pleidooi om juridische belemmeringen op te ruimen.  Ook hier is de afgelopen jaren veel gedaan, maar het opruimen van de ene belemmering betekent dat er weer nieuwe opkomen, hier blijft dus werk te doen.
3 - Verbeter toegeang inkoop en aanbestedingsbeleid van de overheid.  De ene aanbestedingsportal is inmiddels gerealiseeerd en ook daarnaast is hier heel veel aandacht aan besteed.
4 - Laat meer kennis inkopen bij innovatief MKB door SBIR.  Ook dit is gedaan, en zoals ik net al aan gaf lopen er nu ook al diverse precommercial procurement (PCP) trajecten
5- Versterk het strategisch vermogen bij inkoop. Ook hier zijn grote slagen gemaakt, en de aanbeveling om aan categoriemanegement te gaan doen bij de overheid is gerealiseerd.

Als je zo terug kijkt is er een hoop gebeurd.  Wat zijn dit jaar de adviezen waarvan we over 10 jaar kunnen concluderen dat ze echt een verschil gemaakt hebben?

Na een half jaar commissie van aanbestedingsexperts

De commissie van aanbestedingsexperts waar ik als expert aan verbonden ben is inmiddels een half jaar op weg, zie ook mijn eerdere blog hierover. Na een rustig begin, begint langzaam aan de bekendheid toe te nemen en zien we ook het aantal klachten gestaag stijgen. Na een half jaar zijn er ruim 30 klachten ingediend, waarvan ongeveer de helft niet in behandeling is genomen, meestal om de betreffende de aanbesteding al gestart is voor 1 april 2013.

Een kleine 20 klachten zijn in behandeling genomen waarvan er al driekwart is uitgemond in een advies.  Het valt op dat er vooralsnog uitsluitend marktpartijen klagen, er zijn nog geen klachten van aanbestedende diensten.

Persoonlijk heb ik een rustig eerste half jaar gehad, blijkbaar nog geen klachten op het domein van innovatie. Nu het aantal klachten toe neemt gaat dat misschien het volgende half jaar veranderen.

Innoveren en aansprakelijkheden in de Bouw

Juist op een moment dat er veel aandacht is voor aansprakelijkheid in de Bouwsector mocht bij het CROW een presentatie geven over innovatie in projecten en de gevolgen daarvan voor aansprakelijkheden.  Vanwege de grote belangstelling waren er zelf 2 bijeenkomsten, maar omdat er een tegelijk viel met de Innovatie-estafette is deze overgenomen door een collega. Zie ook het nieuwsbericht van het CROW

In een prachtig decor van de Bataviawerf in Lelystad vond op 18 november de bijeenkomst plaats. Ook wel symbolisch voor het thema. Als je bij de VOC aanmonsterde, dan was het risico dat je niet levend terug kwam. Lukte dat wel dan was je binnen. Na een viertal presentaties van de wetenschapper, de adviseur, de verzekeraar en de opdrachtgever hebben we in groepjes doorgesproken over aansprakelijkheden en innovaties.

5 rijkswaterstaat 'innoveren in projecten' from CROW

We hebben een interessante discussie gehad over aansprakelijkheden en innovatie in onze sector.  Ook over de rol van garanties hebben we een flink debat gehad, waarin met name Monica Chao Duivis van het instituut voor bouwrecht een stevige positie in nam.

Rondom innovatie in projecten was de conclusie dat zowel opdrachtgever als opdrachtnemer een stukje risico moeten nemen. Risicoloos innoveren bestaat niet, voor geen enkele partij.  De sector moet ook niet verwachten dat de overheid alle risico's op zich neemt, die tijd is echt voorbij.  Verder is gesproken over belemmeringen, zoals het intellectueel eigendom en hebben we een open discussie gehad over mogelijke financiele incentives voor innovatie in de bouwsector. De gedane suggesties neem ik weer mee terug naar Rijkswaterstaat.