transities als onderliggende aanjager van innovatie

De afgelopen weken ben ik opvallend vaak het begrip transities in samenhang met innovatie tegen gekomen.  Transities vereisen systeemveranderingen, aanpassingen en daardoor innovaties.  Allereerst schrijft de Adviesraad voor Wetenschap en Technologiebeleid  er over in zijn publicatie 'waarde creëren uit maatschappelijke uitdagingen' zie ook mijn eerdere blog hierover.  In het advies wordt heel nadrukkelijk gepleit op regie op maatschappelijke transities door de vakdepartementen, de overheid wordt uitgedaagd om soms ook echt het voortouw te nemen, zoals ook door Mazzucato bepleit in haar boek - the entrepeneurial state. 

Vorige week mocht ik tijdens de leergang 'van kennis naar beleid en goverannce' die ik volg, intensief in gesprek met Jan Rotmans. Centraal stond het gedachtegoed over transitie zoals hij ook opschrijft in zijn boek 'In het oog van de Orkaan'.  Hij heeft een prachtig ,bijna visionair, verhaal, maar als je vervolgens door vraagt dan blijkt toch wel dat er ook in al deze situaties soms knelpunten zijn.  Zo blijkt dat de eerste drijvende gebieden in Rotterdamse haven toch aanbesteed moeten worden, iets wat men had kunnen weten als er in een eerdere fase inkoopprofessionals hadden meegedaan in het proces.  Ook de concessie die nu wordt voorbereid voor een van de havengebieden ga ik met interesse volgen, daar zie ik nog wel wat aandachtspunten.

Het verhaal van Jan Rotmans heeft voor mij een aantal zaken scherper gemaakt:
1 - Nederland is in transitie en wel op verschillende domeinen. Dat is iedere dag te zien.
2 - Transities zijn niet te regisseren of te managen door 1 partij, maar je kan ze wel beinvloeden door mee te bewegen.
3 - Er is een rol voor de overheid weggelegd, maar de klassieke interventies van de overheid (wetten en regels) werken vaak niet. Een andere rol is nodig. Dit kan faciliteren en verbinden zijn, maar het kan ook regie nemen bij het opschalen van ontwikkeligen en het bevorderen van marktcreatie.
4 - Transitie biedt een voedingsbodem voor innovatie.

Bijzonder om zo verschillende puzzelstukjes bij elkaar te zien vallen.

Verdrinken in succes van de innovatie-estafette

Het is al enkele dagen stil geweest op dit blog. Excuus daarvoor, maar ik heb last van een 'te volle' mailbox en voicemailbox.  De innovatie-estafette is bedoeld om te verbinden, en dat is wel gelukt. Veel bestaande contacten opnieuw gesproken en veel nieuwe contacten opgedaan.  Nu nog de tijd om alle verzoeken voor afspraken, en alle proposities af te handelen.

Mijn workshop over innovatiegericht inkopen is gewaardeerd door de bezoekers. Het is toch altijd even nadenken hoe je op een evenement met een beursvloer waar zoveel spectaculairs te zien is, in een workshopsetting met alleen woorden en een presentatie toch een boodschap neer zet die blijft hangen. Dat lijkt te zijn gelukt. Een van de aanwezige schrijft in zijn blog positief over de workshop en noemt ook de spectaculaire voorbeelden van Rijkswaterstaat.  Wat ik ook erg leuk vind is dat hij mij inmiddels in contact gebracht heeft met de collega's van binnenlandse zaken die met Maatschappelijk aanbesteden bezig zijn. De volgende verbinding om verder vorm te geven.

Innovatie-estafette succes

Dinsdag aanwezig geweest op de innovatie-estafette. Een heerlijke dag waarin ik veel bekenden mocht ontmoeten, maar ook veel nieuwe contacten en inspiratie heb opgedaan. Lees hier een korte impressie van de dag.

In een kleine groep hebben we een interessante workshop over innovatiegericht inkopen gehouden. Nieuw inzicht wat ik uit deze workshop meeneem is om inkoop ook breder te verbinden.  Kijk vanuit een maatschappelijke behoefte (overheid) en een technologische roadmap (bedrijfsleven) naar een aantal lijnen en zorg dat deze consistent zijn:
- Opleiding. Heb ik straks de juiste mensen om mijn doelen te realiseren?
- Onderzoek. Heb ik straks de juiste kennis paraat om mijn doelen te realiseren?
- Innovatie. Heb ik straks de juiste innovatie ontwikkeld om mijn doelen te realiseren?
- Inkoop en samenwerking. Heb ik de juiste inkoop en samenwerkingsarrangementen beschikbaar om de ontwikkelde kennis en innovatie te kunnen toepassen?

Voldoende stof om de komende tijd over na te denken.

Arup boss and infrastructure expert Terry Hill | In-depth | The Engineer

Arup boss and infrastructure expert Terry Hill | In-depth | The Engineer

Een mooi artikel overde doelen van innovatie, en de rol van marktpartijen. terry Hill, topman van het beroemde ir bureau Arup. In zijn carriere was hij ook betrokken bij het baanbrekende project Terminal 5 (T5) van London Heathrow.
Terry betoogt dat de steeds verder verstedelijkende samenleving een zeer grote behoefte krijgt aan nieuwe infrastructuur, en dat dit met de conventionele aanpak van de bouw niet gaat lukken. infrastructuur moet goedkoper gefrabriceerd kunnen worden, en de ervaringen uit andere industrien laten ons zien dat dit kan.
De productie-technology en innovatie van de auto-industrie leidde tot een baanbrekende aanpak van T5, en een vroege voorloper van BIM.  Nu dienen we opnieuw met baanbrekende innovatie de bouw goedkoper te maken. Hoe kunnen we als sector deze handschoen oppakken?

AWT - Overheid wees meer innovatiegericht

Met veel plezier heb ik deze week het advies van de Adviesraad voor Wetenschap en Technologiebeleid over 'waarde creëren uit maatschappelijke uitdagingen'. Daarmee geeft de AWT een aantal interessante adviezen aan de overheid over haar rol en verantwoordelijkheid in het innovatiedomein.

Interessant is dat de adviezen van de AWT niet nieuw zijn. Enkele weken geleden gaf Sandra Philippen, hoofdredacteur van ESB, een lezing op de leergang waar ik aan deel neem, met als kernboodschap dat het niet de markt is maar de overheid die nieuwe markten creëert. In haar blog is een korte versie van haar lezing te vinden. Ook Phlippen roept de overheid om verantwoordlijkheid te nemen bij het creeren van markten.

In het advies van het AWT komen een aantal lijnen samen.
- Bevorder marktcreatie voor producten en diensten door maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Werk aan innovatiegericht inkopen en faciliteer markten voor duurzaam geproduceerde producten.  Volgens mij zijn we hier als overheid prima toe in staat met het innovatiegericht inkoopbeleid dat de afgelopen jaren is ontwikkeld. Ook instrumenten uit het topsectorenbeleid kunnen hierbij behulpzaam zijn.
- Neem initiatief, wees regisseur en voortrekker. Die rol heeft het innovatieprogramma van Rijkswaterstaat van nature. Met de doorzettingsmacht en de kennis van de organisatie van Rijkswaterstaat (ook een aanbeveling van de AWT) zijn alle ingrendienten aanwezig om het verschil te maken in het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen.

Zowel de AWT als Phlippen verwijzen naar het boek van Mazzucato 2011 - the entrepeneurial state.  De samenvatting is zo interessant dat het boek inmiddels is besteld. Reacties van mensen die het al gelezen hebben zijn van harte welkom.

Volgens zijn alle ingrediënten aanwezig bij de overheid. Nu gaat het om de wil, durf en lef om ook echt vanuit een nieuwe rol te gaan werken.

Op naar de Innovatie-estafette

Nog een kleine week en dan staat de Innovatie-estafette alweer voor de deur. Over een week laten overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen zien waartoe Nederland qua innovatie in staat is. Nog een aantal dagen voorbereiden en nog even de laatste puntjes op de workshop. Ik heb er zin in! 

Qua innovatie is het overigens een prima week. Zowel de Adviesraad voor Wetenschap en Technologie (AWT) als de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) hebben adviezen gepresenteerd over de rol van innovatie in de Nederlandse samenleving.  Binnenkort meer hierover, want ik heb ze nog niet allebei doorgenomen. Ik ben wel benieuwd naar reacties op deze stukken

Ook de begrotingsbehandelingen van EZ en IenM zijn deze week. In de eerste termijnen van beide departementen kwam het woord innovatie veelvuldig voor.  De ambities zijn hoog, en er zijn voldoende kansen om deze ambities verder vorm te geven.

Geïnteresseerd? Het maximum aantal bezoekers voor de innovatie-estafette is inmiddels bereikt. Op 18 november ben ik wel aanwezig als panellid bij een CROW sessie over de risico's en aansprakelijkheden bij Innoveren in projecten.  Ook dat gaat vast een leuke sessie worden.